Ustalanie wyników głosowania w obwodzie jest jedną z najważniejszych czynności wyborczych i polega na badaniu głosów oddanych przez wyborców oraz ustaleniu na podstawie tego badania, jakie są rzeczywiste wyniki głosowania w obwodzie.
Ustalanie wyników głosowania w obwodzie jest jedną z najważniejszych czynności wyborczych i polega na badaniu głosów oddanych przez wyborców oraz ustaleniu na podstawie tego badania, jakie są rzeczywiste wyniki głosowania w obwodzie.
Na tym etapie procedury wyborczej niezwykle istotne jest zachowanie najwyższej uczciwości i rzetelności przez członków obwodowej komisji wyborczej. Ustalanie wyników głosowania następuje odpowiednio (oddzielnie) w stosunku do każdego rodzaju przeprowadzanych wyborów.
Czynności obwodowej komisji wyborczej związane z ustalaniem wyników głosowania po zakończeniu głosowania w obwodzie wykonują wspólnie wszyscy obecni członkowie komisji. Niedopuszczalne jest wykonywanie czynności związanych z ustalaniem wyników głosowana przez grupy członków obwodowych komisji wyborczych lub przez pojedynczych ich członków oddzielnie lub tworzenie z członków obwodowych komisji wyborczych grup roboczych, które wykonywałyby oddzielnie czynności po zakończeniu głosowania.
Wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej określające przebieg czynności związanych z ustalaniem wyników głosowania:
- Po godzinie 21:00, kiedy ostatni wyborcy oddadzą swój głos, w lokalu wyborczym mogą być obecni wyłącznie członkowie komisji wyborczej (wraz z obsługą informatyczną), mężowie zaufania oraz obserwatorzy społeczni i międzynarodowi. W lokalu wyborczym, lecz wyłącznie w czasie otwierania urny i wyjmowania z niej kart do głosowania, mogą być obecni również dziennikarze.
- Niezwłocznie po zakończeniu głosowania przewodniczący obwodowej komisji wyborczej zapieczętowuje otwór urny wyborczej. W pierwszej kolejności członkowie obwodowej komisji ustalają:
- liczbę osób uprawnionych do głosowania;
- liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania;
- liczbę niewykorzystanych kart do głosowania, które następnie umieszcza się w zapieczętowanych pakietach.
- Następnie przewodniczący obwodowej komisji wyborczej otwiera urnę wyborczą. Wyjmując głosy komisja powinna zachować staranność, by nie uszkodzić zarówno kart, jak i urny. Zgodnie z wytycznymi Państwowej Komisji Wyborczej niedopuszczalne jest przewracanie wypełnionej urny wyborczej. Następuje sprawdzenie, czy w urnie znajdowały się inne niż karty do głosowania kawałki papieru, a także przedarte całkowicie na dwie lub więcej części karty do głosowania. Obie kategorie powinny zostać oddzielone od pozostałych kart do głosowania i nie są uwzględnione przy obliczeniach. Po czym komisja w liczbie stanowiącej co najmniej 2/3 jej pełnego składu, w tym przewodniczącego lub jego zastępcy, liczy wyjęte z urny karty do głosowania i ustala:
- liczbę kart ważnych;
- liczbę kart nieważnych;
- odpowiednio do przeprowadzanych wyborów – liczbę głosów ważnych oddanych na poszczególnych kandydatów albo na poszczególne listy kandydatów i każdego kandydata z tych list;
- liczbę głosów nieważnych.
- Przed ustaleniem przez obwodową komisję wyborczą ważności karty do głosowania, ważności głosu, oddania głosu na daną listę lub na danego kandydata, każda z kart do głosowania jest okazywana wszystkim obecnym członkom obwodowej komisji wyborczej. Jeżeli liczba kart ważnych do głosowania wyjętych z urny jest mniejsza lub większa od liczby kart wydanych, komisja podaje w protokole przypuszczalną przyczynę tej niezgodności.
- W zakresie ustalania wyników głosowania korespondencyjnego obwodowa komisja wyborcza ustala:
- liczbę wysłanych pakietów wyborczych;
- liczbę kart do głosowania wyjętych z kopert zwrotnych dostarczonych do obwodowej komisji wyborczej do zakończenia głosowania i podaje je
w protokole głosowania w obwodzie właściwym dla przeprowadzanych wyborów. - Jeżeli w kopercie zwrotnej brak jest podpisanego oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania lub gdy koperta na kartę do głosowania nie jest zaklejona, koperty na kartę do głosowania nie wrzuca się do urny, a karty nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu wyników głosowania w obwodzie.
- Po zakończeniu obliczeń komisja sporządza w dwóch egzemplarzach protokół głosowania właściwy dla każdego rodzaju przeprowadzonych wyborów, dokumentujący ustalenie wyników głosowania. W protokole, którego wzór określa uchwała Państwowej Komisji Wyborczej, wymienia się następujące dane:
- liczbę osób uprawnionych do głosowania;
- liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania;
- liczbę głosów nieważnych z wyszczególnieniem przyczyn nieważności i liczby głosów odpowiadających każdej z tych przyczyn;
- liczbę głosów ważnych ogółem z wyszczególnieniem liczby głosów oddanych na poszczególnych kandydatów albo na poszczególne listy kandydatów i każdego kandydata z tych list;
- liczbę niewykorzystanych kart do głosowania;
- liczbę kart ważnych;
- liczbę kart nieważnych;
- liczbę wyborców głosujących przez pełnomocnika;
- czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania;
- zarządzenia i inne podjęte decyzje oraz inne istotne okoliczności związane z przebiegiem głosowania;
- adnotację o wniesieniu do protokołu uwag przez członka obwodowej komisji wyborczej do spraw ustalenia wyników głosowania w obwodzie;
- adnotację o wniesieniu do protokołu uwag przez męża zaufania.
- Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji. Wniesienie do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów przez członków obwodowej komisji wyborczej do spraw ustalenia wyników głosowania w obwodzie nie zwalnia z obowiązku podpisania protokołu głosowania.
- Dane wpisane do protokołu po jego podpisaniu przez osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej obecne przy jego sporządzaniu i opatrzeniu pieczęcią komisji są następnie wprowadzane do sieci elektronicznego przekazywania danych.
- Ważnym zadaniem obwodowej komisji wyborczej, istotnym dla jawności i przejrzystości procesu wyborczego, jest niezwłoczne podanie do publicznej wiadomości w miejscu łatwo dostępnym dla wyborców (na przykład na wewnętrznej stronie okna budynku lub na zewnętrznej stronie drzwi lokalu i w miarę możliwości zabezpieczającym przed uszkodzeniem albo zerwaniem tych dokumentów) kopii protokołu głosowania w obwodzie. Następuje ono (co szczególnie istotne) przed przekazaniem protokołu głosowania właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia. Kopię protokołu otrzymuje każdy członek komisji i mąż zaufania (zgodnie z art. 103c § 2 Kodeksu wyborczego powinni otrzymać je również obserwatorzy społeczni). Protokół umieszcza się na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej.
- Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej lub jego zastępca przekazuje niezwłocznie wójtowi kopię protokołu głosowania w obwodzie. Należy zwrócić również uwagę, że zgodnie z Kodeksem wyborczym wyborcom przysługuje wgląd do kopii protokołu głosowania w siedzibie gminy, do której przekazano kopię protokołu. Jest to możliwe w ciągu 30 dni od dnia przekazania protokołu
- Po sporządzeniu protokołu głosowania obwodowa komisja wyborcza składa do opakowań zbiorczych osobno: ważne, nieważne i niewykorzystane karty do głosowania. Po dokładnym zamknięciu opakowanie zbiorcze zapieczętowuje się przy użyciu pieczęci komisji, w sposób uniemożliwiający jego otwarcie bez naruszenia odcisku pieczęci.
- Po przekazaniu wyników głosowania, przewodniczący obwodowej komisji wyborczej niezwłocznie przekazuje w depozyt odpowiednio urzędnikowi wyborczemu, konsulowi albo kapitanowi statku: dokumenty z głosowania, opakowania zbiorcze zawierające karty do głosowania oraz pieczęć komisji.
- Dokumenty oraz opakowania zbiorcze zawierające karty do głosowania są udostępniane właściwemu sądowi w związku z postępowaniami w sprawach protestów wyborczych oraz na żądanie sądów, prokuratury lub Policji, prowadzących postępowanie karne. Otwarcie opakowania zbiorczego i wyjęcie z niego kart do głosowania może nastąpić jedynie w przypadku, gdy jest to konieczne w związku ze stosowaniem niniejszego kodeksu lub innej ustawy, a o otwarciu postanowił właściwy organ wyborczy, sąd lub prokurator. Z czynności otwarcia opakowania zbiorczego i wyjęcia z niego kart do głosowania sporządza się protokół, w którym wymienia się datę, miejsce i podstawę tej czynności oraz osoby biorące w niej udział; osoby te podpisują protokół.